Το σχολείο του 21ου αιώνα- ανθρωπισμός ή όχι;

Το σχολείο του 21ου αιώνα- ανθρωπισμός ή όχι;

 

Θα πρέπει το σχολείο να οικοδομείται αποκλειστικά στο να ανταποκρίνεται συστηματικά στις ανάγκες μαζικής παραγωγής εργατικού δυναμικού στο πλαίσιο της νόρμας της κάθε πολιτείας; Ή θα πρέπει να αξιοποιεί παιδαγωγικές μεθόδους ανθρωπιστικής παιδείας με στόχο την παροχή πολύπλευρης εκπαίδευσης και την διεύρυνση των κριτηρίων μακροπρόθεσμων επιλογών ζωής σε ατομικό επίπεδο; Τα αποτελέσματα της πρώτης εναλλακτικής τα έχουμε διαπιστώσει με το πέρας της προηγούμενης δεκαετίας, αλλά για να ανιχνεύσουμε τις ιστορικές ρίζες της δεύτερης εναλλακτικής, θα χρειαστεί να μεταφερθούμε στη αρχαία Αθήνα και στην κεντρική έννοια της Παιδείας. Εδώ βρίσκεται ο πυρήνας της ανθρωπιστικής παιδείας και η φιλοσοφία που διαπνέει την Διακήρυξη των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του οργανισμού των Ηνωμένων Εθνών.

Ιστορία Ανθρωπιστικής Παιδαγωγικής

Τέσσερις σταθμοί χαρακτηρίζουν την εξέλιξη της ανθρωπιστικής παιδαγωγικής:

Η κλασσική ανθρωπιστική παιδαγωγική προέρχεται από το ιδανικό της πολύπλευρης παιδείας για έναν ολοκληρωμένο άνθρωπο. Ο Αριστοτέλης, ο Πλάτων, ο Πρωταγόρας, ο Ισοκράτης και ο Σωκράτης έθεσαν τα θεμέλια της ανθρωπιστικής παιδείας. Αργότερα οι Ρωμαίοι εισήγαγαν στο ίδιο πνεύμα το  studia humanitatis, που αποτελούσε τυποποιημένη και κανονιστική εκπαίδευση για τους ελεύθερους πολίτες. Δεν ήταν ωστόσο πριν την Αναγέννηση, όταν εισήχθη ο ουμανισμός ως όρος

Η Ρομαντική ανθρωπιστική παιδαγωγική εισήχθη από τον Rousseau και είχε ένα θεραπευτικό σημείο αφετηρίας, σύμφωνα με το οποίο ο κάθε άνθρωπος έχει μια εσωτερική φύση που είναι ευγενική και μοναδική. Προϋπόθεση για την εκπαίδευση γίνεται η απελευθέρωση αυτής της εσωτερικής φύσης. Η Υπαρξιστική ανθρωπιστική παιδαγωγική με ιδέες από τον  Sartre, τον Camus και τον Kierkegaard εστιάζει στον άνθρωπο ως αποκλειστικό συγγραφέα της ταυτότητάς του.

Η ριζοσπαστική ή Κριτική ανθρωπιστική παιδαγωγική εισάγεται από τον Paulo Freire, τον Henry Giroux  κα., αυτό το “σχολείο” προϋποθέτει ότι η παιδαγωγική θα πρέπει να γίνει πιο πολιτική και η πολιτική πιο παιδαγωγική. Αυτό σημαίνει ότι η αξιοποίηση ενός πραγματικού ευρύτερου πολιτισμικού, κοινωνικού και οικονομικού context ως θεμελίου αρχής στον σχεδιασμό των διδακτικών project. Αλλά η προσέγγιση θα πρέπει να είναι κριτική, ερευνητική και σκεπτικιστική με στόχο την βαθύτερη αντίληψη των προβλημάτων και την αναζήτηση λύσεων. Ο Paulo Freire σημειώνει:

“It is not surprising that the banking concept of education regards men as adaptable, manageable beings.”

Αυτό εκφράζει τον πυρήνα της διαφοράς μεταξύ της ανθρωπιστικής παιδαγωγικής και του σχολείου που οικοδομήθηκε στις κοινωνίες την εποχή της βιομηχανικής επανάστασης. Η πραγματική δομή της κοινωνίας εν γένει έχει, ωστόσο, περισσότερες ομοιότητες με την κριτική ανθρωπιστική παιδαγωγική. Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα ο στόχος του εκπαιδευτικού συστήματος εξυπηρετεί την χειραγώγηση των μαθητών/σπουδαστών στο πλαίσιο της αυτόματης ένταξης στις ανάγκες και στις τάσεις της κοινωνίας-κράτους αντί να ενθαρρύνει την ανάπτυξη ισχυρής -ατομικής-προσωπικότητας για κάθε άτομο χωριστά. Η επικρατούσα φιλοσοφία θα είχε πιθανότητες επιτυχίας, αν μόνο η κοινωνία έμενε αμετάβλητη. Ο συγγραφέας Paolo Coelho προτείνει την ακόλουθη λύση:

“To change the world, we need to combine ancient wisdom with new technologies.”

Η ψηφιακή τεχνολογία είναι το εργαλείο και η ανθρωπιστική παιδαγωγική -που αντλεί τις αρχές της από την φιλοσοφία της αρχαιότητας- είναι η μέθοδος, ώστε να αφήσουμε πίσω μας την σκόνη και τη φασαρία των μηχανών μαζικής παραγωγής.

Συντάκτης του άρθρου
LarsGöran Boström©